| Źródło: Fot. Pixabay
PRAWA MAMY - my je znamy!
Współczesne matki różnią się od matek sprzed kilku pokoleń, m. in. tym, że niejednokrotnie muszą one łączyć macierzyństwo z pracą zawodową. Dane statystyczne wskazują, że współczesna polska mama to trzydziestoletnia kobieta z wyższym wykształceniem (dane GUS z 2017 r.). Pewna pozycja zawodowa, wykształcenie i stabilizacja warunkują macierzyństwo i pracę. Ale w jaki sposób to wszystko pogodzić? Czy każda mama wie, że ma prawa i czy je zna?
Kodeks Pracy zapewnia szereg praw i przywilejów zarówno matkom, które wróciły do pracy jak i tym, które matkami lada moment zostaną. Adwokat Martyna Wawszczak – mama od niespełna 2 lat, radca prawny Magdalena Kubik – mama przedszkolaka oraz aplikantka radcowska Agata Majewska - dla której macierzyństwo to dopiero kolejny etap życia, to trzy prawniczki z Kancelarii Adwokatów i Radców Prawnych Ślązak, Zapiór i Wspólnicy w Katowicach - jednej z największych kancelarii prawnych na Śląsku według rankingu Rzeczpospolitej, które doskonale wiedzą jak wygląda macierzyństwo z perspektywy prawa. Autorki postanowiły podzielić się swoją wiedzą i zebrały najważniejsze zagadnienia w tym zakresie.
Jesteś mamą lub niebawem nią zostaniesz? Myślisz o urlopie wychowawczym? Oto lista 20 punktów, które pomogą Ci korzystać z praw przysługujących mamom.
Planujesz macierzyństwo?
Wiedz o tym, że:
- Będąc w ciąży masz prawo do korzystania poza kolejnością ze świadczeń opieki zdrowotnej oraz z usług farmaceutycznych udzielanych w aptekach dla kobiet w ciąży ( 47 c ustawy z dnia 27 sierpnia 2004 roku o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych).
- Twój czas pracy w okresie ciąży nie może przekraczać 8 godzin ( 148 k.p.).
- W czasie ciąży nie możesz wykonywać godzin nadliczbowych ani pracować w porze nocnej (art. 178 1 k.p). Jeżeli dotychczas wykonywałaś pracę w porze nocnej, Twój pracodawca zobowiązany jest do zmiany Twojego czasu pracy w sposób umożliwiający wykonywanie pracy poza porą nocną, a jeżeli jest to niemożliwe lub niecelowe, przenieść Cię do innej pracy (art. 178[1] k.p.)
W razie braku takich możliwości pracodawca jest obowiązany zwolnić Cię na czas niezbędny z obowiązku świadczenia pracy (art. 179 § 4-6 k.p).
- W okresie w ciąży możesz wykonywać swoją pracę w pozycji siedzącej przy ekranie komputera, jednak nie dłużej niż 50 minut w każdej godzinie pracy, przy zapewnieniu 10 minut przerwy. Przerwa ta wliczana jest do czasu pracy.
- Masz prawo do wykonywania badań w trakcie pracy. Za czas nieobecności w pracy z tego powodu, zachowujesz prawo do wynagrodzenia (art.185 2 k.p).
- Przysługuje Ci urlop macierzyński w wymiarze 20 tygodni - w przypadku urodzenia 1 dziecka (a 180 k.p.).
- Urlop macierzyński możesz wykorzystać jeszcze przed przewidywaną datą porodu, ale nie więcej niż 6 tygodni. Po porodzie przysługuje urlop macierzyński niewykorzystany przed porodem aż do wyczerpania powyższego wymiaru. Jeżeli nie korzystasz z urlopu macierzyńskiego przed przewidywaną datą porodu, pierwszym dniem urlopu macierzyńskiego jest dzień porodu (a 180 k.p.)
- Po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyńskiego, masz prawo zrezygnować z pozostałej części tego urlopu i powrócić do pracy, jeżeli pozostałą część urlopu macierzyńskiego wykorzysta ojciec dziecka pracownik lub działający jako osoba samozatrudniona objęta ubezpieczeniem społecznym (a 180 k.p.)
- Nie później niż 21 dni po porodzie, możesz złożyć pisemny wniosek o udzielenie bezpośrednio po urlopie macierzyńskim, urlopu rodzicielskiego w wymiarze do 32 tygodni w przypadku urodzenia 1 dziecka (34 tygodni w przypadku urodzenia większej liczby dzieci). Urlop rodzicielski jest udzielany jednorazowo albo w częściach nie później niż do zakończenia roku kalendarzowego, w którym dziecko kończy 6 rok życia (a 1791 k.p)
- Możesz łączyć korzystanie z urlopu rodzicielskiego z wykonywaniem pracy u pracodawcyudzielającego tego urlopu w wymiarze nie wyższym niż połowa pełnego wymiaru czasu pracy. (art. 1821 p.).
- Pracodawca nie może wypowiedzieć ani rozwiązać Twojej umowy o pracę w okresie ciąży (art. 177 k.p.). Przepisu tego nie stosuje się w okresie próbnym nieprzekraczającym jednego miesiąca. A jeśli umowa o pracę została zawarta na czas określony albo na okres próbny przekraczający jeden miesiąc i uległaby rozwiązaniu po upływie trzeciego miesiąca ciąży, musi zostać przedłużona do dnia porodu.
Rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę za wypowiedzeniem w okresie ciąży lub urlopu macierzyńskiego może nastąpić tylko w razie ogłoszenia upadłości lub likwidacji pracodawcy.
Pracownica wykonująca swoje obowiązki na podstawie umowy na czas nieokreślony, objęta jest szczególną ochroną przed wypowiedzeniem jej umowy o pracę od pierwszego dnia ciąży (art. 177 kodeksu pracy). Wyjątek stanowi ciężkie naruszenie przez nią obowiązków pracowniczych, o których mowa w art. 52 kodeksu pracy.
Uwaga:
Umowa zlecenie, jako umowa o charakterze cywilnoprawnym, nie daje ochrony przed zwolnieniem, ponieważ pracując na jej podstawie matka nie podlega kodeksowi pracy, tylko kodeksowi cywilnemu.
Prowadząc działalność gospodarczą, matka która opłaca składki chorobowe, ma te same prawa, co zatrudniona na podstawie umowy o pracę. W dniu porodu nabywa prawo do urlopu macierzyńskiego i rodzicielskiego. Co więcej, na czas okres urlopu związanego z macierzyństwem istnieje możliwość zawieszenia działalności gospodarczej.
Jesteś mamą i wracasz do pracy?
Pamiętaj, że:
- Po zakończeniu urlopu macierzyńskiego oraz rodzicielskiego masz prawo do pracy na dotychczasowym stanowisku, a jeżeli nie jest to możliwe (z winy pracodawcy), na stanowisku równorzędnym z zajmowanym przed rozpoczęciem urlopu lub na innym stanowisku odpowiadającym jej kwalifikacjom zawodowym, za wynagrodzeniem za pracę, jakie otrzymywałaby, gdyby nie korzystała z urlopu ( 1832 k.p.)
- Karmiąc dziecko w sposób naturalny i wykonując pracę przez co najmniej przez 4 godziny dziennie masz prawo do dwóch półgodzinnych przerw w pracy wliczanych do czasu pracy (art. 187 k.p.). według komentarza prof. Krzysztofa Barana do Kodeksu Pracy (lex, Wyd.IV) Powyższa norma nie limituje wieku dziecka. Możliwa jest jednak weryfikacja wniosku pracownicy dotyczącego korzystania z przedmiotowych przerw. Pracodawca ma prawo zażądać od pracownicy informacji o rzeczywistym karmieniu dziecka – zadośćuczynienie temu żądaniu zrealizowane może być jedynie w formie zaświadczenia lekarskiego. Przepisy nie określają kompetencji lekarza uprawniających do wystawienia takiego zaświadczenia, może to być więc lekarz sprawujący opiekę nad matką i dzieckiem.
- Opiekując się dzieckiem do ukończenia przez nie 4. roku życia nie możesz pracować (bez wyrażenie uprzedniej zgody na to) - w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, czy w systemie przerywanego czasu pracy ( 178 § 2 k.p.)
- Masz prawo do zwolnienia od pracy na opiekę nad dzieckiem w wieku do 14 lat w wymiarze 16 godzin albo 2 dni w roku kalendarzowym, z zachowaniem prawa do wynagrodzenia (art. 188 k.p.). Dla kobiet wykonujących zawód nauczyciela uprawnienia do 2 dni opieki nad dzieckiem reguluje w sposób odmienny od kodeksu pracy- Karta Nauczyciela.
- Będąc matką pracownikiem/samozatrudnioną/zleceniobiorcą objętą ubezpieczeniem społecznym - masz prawo do zasiłku opiekuńczego z tytułu zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad dzieckiem (art. 32 ustawy o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa):
- w wieku do ukończenia 8 lat w przypadku: nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których dziecko uczęszcza, a także w przypadku choroby niani, z którą rodzice mają zawartą umowę uaktywniającą, lub dziennego opiekuna sprawujących opiekę nad dzieckiem;
- porodu lub choroby małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, jeżeli poród lub choroba uniemożliwia temu małżonkowi lub rodzicowi sprawowanie opieki;
- pobytu małżonka ubezpieczonego lub rodzica dziecka, stale opiekujących się dzieckiem, w szpitalu albo innym zakładzie leczniczym podmiotu leczniczego wykonującego działalność leczniczą w rodzaju stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne
- chorym dzieckiem w wieku do ukończenia 14 lat
- chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności - do ukończenia 18 lat.
Część 2 artykułu:
https://sosnowiec.dlawas.info/edukacja/prawa-mamy-my-je-znamy-cz-2/cid,11560,a
Napisz komentarz
Komentujesz jako: Gość Facebook Zaloguj